Гражданское и патриотическое воспитание

Большая роль по патриотическому воспитанию  отводится созданию условий, разнообразию приемов и методов в работе с детьми. Начинать работу по патриотическому воспитанию нужно с создания для детей теплой, уютной атмосферы. Каждый день ребенка в детском саду должен быть наполнен радостью, улыбками, добрыми друзьями, веселыми играми.

Во время работы с детьми по патриотическому воспитанию решаются следующие задачи:

• воспитание у ребенка любви и привязанности к своей семье, дому, детскому саду, улице, городу;
• формирование бережного отношения к природе и всему живому;
• воспитание уважения к труду;
• развитие интереса к русским традициям и промыслам;
• формирование элементарных знаний о правах человека;
• расширение представлений о городах Беларуси;
• знакомство детей с символами государства (герб, флаг, гимн);
• развитие чувства ответственности и гордости за достижения страны;
• формирование толерантности, чувства уважения к другим народам, их традициям.

Данные задачи решаются во всех видах детской деятельности: на занятиях, в играх, в труде, в быту — так как воспитывают в ребенке не только патриотические чувства, но и формируют его взаимоотношения со взрослыми и сверстниками. В детские годы формируются основные качества человека, поэтому важно напитать восприимчивую душу ребенка возвышенными человеческими ценностями, зародить интерес к истории Беларуси. Образовательную деятельность с воспитанниками проводить с использованием наглядного материала, в игровой форме. Использование игровых приемов повышает познавательную активность детей, создает эмоциональную атмосферу. Важно, чтобы дети воспринимали материал, активно думали. Этому способствуют такие методические приемы, как сравнение, вопросы, индивидуальные задания, обращения к опыту детей, дидактические игры.

Методы, используемые в работе с детьми по патриотическому воспитанию самые разнообразные и строятся на принципе от близкого к далекому, от простого к сложному. Также нужно учитывать психологические особенности детей (эмоциональное восприятие окружающего, образность и конкретность мышления, глубина и обостренность первых чувств, отсутствие в полной мере «чувства истории», понимание социальных явлений и др.).

Обязательно нужно связывать воспитательно-образовательную работу с окружающей общественной жизнью и теми ближайшими и доступными объектами, которые окружают ребенка.

В работе по патриотическому воспитанию можно использовать элементы различных технологий:

• игровые,
• информационные,
• коммуникативные,
• проблемные,
• развивающего обучения,
• проектные,
• ИКТ.

Метод проектов один из перспективных методов, способствующих решению проблемы патриотического воспитания, развивающий познавательный интерес, формирующий навыки сотрудничества. Основная его цель – развитие свободной творческой личности ребенка, возможность почувствовать себя исследователем, объединить детей, родителей. Использование информационно-коммуникационных технологий – актуальное и эффективное средство для патриотического воспитания дошкольников. Информационно-коммуникационные технологии используем при рассматривании наглядного материала, просмотре мультимедийных презентаций, мультфильмов, прослушивании песен и стихов и др.

Основными методами патриотического воспитания в младшей группе выступают:

• организация жизненных и игровых ситуаций, дающих возможность осваивать опыт доброжелательного отношения к близким, взрослым;
• инсценировок с игрушками, демонстрирующими образцы взаимоотношений в учреждении и в семье;
• наблюдение за отношением взрослых в учреждении;
• хороводные игры, игры-имитации;
• чтение стихов, потешек, сказок на тему доброты, любви к родителям;
• рассматривание иллюстраций, сюжетных картинок с изображением семьи, предлагает назвать членов семьи, их действия, выделить общее радостное настроение;
• рассматривание семейных фотографий и др.

В средней группе вовлекать детей в разговор о семье, семейных событиях. Рассматривая семейные фотографии, обращать внимание на черты их сходства с родителями, в семье все заботятся друг о друге. Увлекают детей игры на семейные темы, где разыгрываются различные сюжеты из жизни. Знакомить воспитанников со стихами, песенками, в которых отражаются события из жизни семьи, труд родителей. Организовать ситуации «добрых дел»: в подарок родителям сделать коллективную аппликацию, подарить рисунки. В старшем дошкольном возрасте у детей закладываются основы гражданственности, развивается интерес к Родине на эмоционально-чувственном уровне.

В старшей группе используются такие методические приемы патриотического воспитания, как:

• этические беседы о городе, родной стране, мире;
• экскурсии, наблюдения за деятельностью людей и общественными событиями;
• рассматривание иллюстраций об особенностях природы Беларуси, разных стран;
• знакомство с элементами национальной культуры;
• обсуждение и составление рассказов о профессиях родителей и горожан.

В работе с детьми старших групп применяются следующие методы:

• знакомство с символикой Республики Беларусь;
• игра-путешествие по городу, где вместе создают карту города, отражая на ней достопримечательности;
• рассматривание иллюстраций к сказкам народов Беларуси;
• стимулировать к собиранию коллекций и мини-музеев;
• придумывание сказок и историй о достопримечательностях родного города;
• совместная деятельность с детьми с картами и схемами;
• рассказ воспитателя об истории города, об архитектурных сооружениях, легенд, мифов.

Важно использовать все виды фольклора (сказки, песенки, пословицы, поговорки и т. д.). В фольклоре как нигде сохранились особенные черты белорусского характера, присущие ему нравственные ценности, представления о добре, красоте, правде, храбрости, трудолюбии. Большое место в приобщении детей к народной культуре занимают народные праздники и традиции, в которых отражаются накопленные веками тончайшие наблюдения за характерными особенностями времен года, погодными изменениями, поведением птиц, насекомых, растений, связанных с трудом и различными сторонами общественной жизни человека. Очень важно ознакомить детей с народной декоративной росписью, орнаментом, увлечь ребят национальным изобразительным искусством. Используя предлагаемые формы и методы патриотического воспитания, покажем детям красоту своего родного города, познакомим с талантом русского народа, научим детей любить свой город и свою страну, и гордиться тем, что они живут в такой прекрасной стране, как Беларуси. Патриотическое воспитание ребенка — сложный педагогический процесс. В основе его лежит развитие нравственных чувств.

Формирование патриотических чувств проходит эффективнее, если учреждение дошкольного образования  устанавливает тесную связь с семьёй. Необходимость подключения семьи к процессу ознакомления дошкольников с социальным окружением объясняется особыми педагогическими возможностями, которыми обладает семья и которые не может заменить дошкольное учреждение: любовь и привязанность к детям, эмоционально-нравственная насыщенность отношений, их общественная, а не эгоистическая направленность и др. Все это создаёт благоприятные условия для воспитания патриотических чувств.

В работе с родителями можно использовать разнообразные формы и методы:

• КВН;
• «Круглый стол»;
• семинары – практикумы;
• посиделки;
• конкурсы;
• выставки;
• походы;
• игровые программы;
• родительские собрания.

В патриотическом воспитании особенное значение имеет пример взрослых, близких людей. На конкретных примерах, фактах из жизни членов семьи необходимо проводить работу по ознакомлению с родным краем, начиная с того, что принято назвать «малой Родиной» и постепенно переходя к таким категориям как Отечество, «долг перед Родиной» и т.д.

Успеха в патриотическом воспитании можно достигнуть только, если сами взрослые будут знать и любить историю своей страны, своего города. Они должны уметь отобрать те знания, которые доступны детям дошкольного возраста, то, что может вызвать у детей чувство восторга и гордости. Но никакие знания не дадут положительного результата, если взрослый сам не будет восторгаться своей страной, своим народом, своим городом. При рождении ребенок - чистый лист, рисуй на нем, что хочешь. Вот и оставляют на этом листе свой след все, кто соприкасался с ребенком. Хорошо, если те, с кем общается маленький человек, умные, добрые, высоконравственные люди. Используя предлагаемые формы и методы патриотического воспитания, педагог покажет детям красоту своего родного города, познакомит с талантом белорусского народа, научит детей любить свой город и свою страну, и гордиться тем, что они живут в такой прекрасной стране, как Республика Беларусь.

раскрыть » / « свернуть

Понятие «среда» предполагает систему, включающую взаимосвязь предметного и личного характера. Через среду воспитанники адаптируются к социальной действительности.
   Создание предметно-развивающей среды базируется на принципах, которые положены в основу содержания учебной программы дошкольного образования, так как содержание учебной программы «ориентировано на развитие способностей детей в различных видах деятельности и создание оптимальных условий для стимулирования и поддержки эмоционального, нравственного и интеллектуального развития и саморазвития ребёнка, проявления самостоятельности, инициативности».
   Моделирование предметно-пространственной среды должно быть основано на психолого-педагогических, санитарно-гигиенических, физиологических, эстетических данных. Национальная направленность среды поможет детям осознать себя частью белорусского народа.
   Подход к созданию в группах «национальных», «патриотических», «этнокультурных» и других уголков национальной направленности внесёт хаотичность и беспорядочность в детскую игровую среду. Подбор великого множества альбомов, иллюстраций, фото о прошлом и настоящем нашей Родины, всевозможных объектов декоративно-прикладного искусства, дидактических и настольно-печатных игр (например, серии «Твоя столица»), государственной символики и др., не подчёркивает национального характера предметно-развивающей среды группы. Вышеперечисленный материал обязательно должен иметь место в предметно-развивающей среде группы, но должен быть рассредоточен по разным уголкам.
    Например, настольно-печатные игры о природе Беларуси могут находиться в уголке природы или центре познавательной практической деятельности. Портреты известных людей Беларуси (писатели, космонавты, герои ВОВ и др.) займут почётное место в книжном уголке. Альбомы по декоративно-прикладному искусству, произведения живописи лучше разместить в уголке изобразительного творчества. А сами изделия декоративно-прикладного искусства будут рассредоточены в разных местах группы как элементы дизайна национальной направленности.
    Если говорить о предметно-игровой среде как развивающей, то в первую очередь необходимо обеспечить постоянную смену материала в группе в соответствии с темами недели, сезонами, яркими событиями в Республике Беларусь, народными и государственными праздниками.
    В средних и старших группах должны иметь место «уголки государственной символики». Их назначение – помочь в формировании системы воспитания уважения и гордости за государственные символы Республики Беларусь.
    Уголок государственной символики представлен государственными символами – герб, флаг. Государственная символика должна быть представлена в едином оформлении: в одной или двух одинаковых рамках; герб и флаг – в рамочной окантовке, либо флаг – в настольном варианте. Кроме государственных символов, в уголке государственной символики может размещаться геральдика родного города (флаг, герб). Однако государственная символика по отношению к геральдическому флагу и гербу должна находиться на переднем плане и более почётном месте. Хорошим дополнением уголка государственной символики будет карта Республики Беларусь (в старшей группе) и элементы декора уголка (букет из колосьев пшеницы и васильков, коробочек льна, рушник с национальным узором и др.).      Впервые уголок создаётся в средней группе с участием детей при прохождении темы «Государственные символы Республики Беларусь». Сам уголок размещается на самом почётном месте в группе.

Оснащение предметно-развивающей среды должно соответствовать определенным требованиям:

1. целесообразности размещения “экспонатов”,
2. научности и достоверности представленного материала;
3. возрастной адресности;
4. качеству и эстетической направленности;
5. воспитательной и развивающей направленности.

Разнообразить содержание предметно-развивающей среды разных возрастных групп можно с помощью следующих «экспонатов».

Младший возраст (4-й год жизни):

• генеалогическое дерево (бабушка, дедушка, мама, папа, ребёнок);
• альбомы: “Моя семья”, “Моя деревня”, “Наш детский сад”;
• художественная литература с иллюстрациями: стихи о родном городе, потешки, скороговорки, сказки;
• книжки-раскраски: “Моя улица”, “Мой дом”, “Мой детский сад”;
• кукла в белорусском костюме.

Средний возраст (5-й год жизни):

• генеалогическое дерево (бабушка, дедушка, мама, папа, ребёнок, брат, сестра, тётя, дядя);
• альбомы: “Моя семья”, “Мой агрогородок Одрижин”, “Наш детский сад”, «Моя Беларусь»;
• иллюстрированные книги с произведениями народного искусства, белорусских авторов:
• белорусские игрушки;
• настольно-печатные игры: «Мой город», «Моя улица»;
• образцы белорусской посуды, одежды;
• куклы в белорусских костюмах.

 Старший возраст (6-7-й годы жизни):

• альбомы и наборы открыток: “Наш детский сад”, “Наша семья”, “Наш город” (образование, культура, спорт, медицина, промышленность), “Наша область”, “Беларусь” (города, костюмы, национальная кухня);
• предметы искусства (изделия народных умельцев, декоративно-прикладного искусства, народные игрушки);
• предметы одежды и быта, геральдика Беларуси;
• книги белорусских авторов, иллюстрации к произведениям, портреты белорусских писателей, Красная книга Республики Беларусь;
• флаг, герб Беларуси;
• макет «Мой город», план “Детский сад”;
• презентации о агрогородке Одрижин, о природе Беларуси, о достопримечательностях республики Беларусь;
• куклы в национальных;
• макет белорусской избы;
• карты Беларуси;
• портреты знаменитых людей Беларуси;
• дидактические игры: «Беларуская лялька», «Беларускія казкі».

раскрыть » / « свернуть

МАРШРУТ ВЫХОДНОГО ДНЯ ДЛЯ ДЕТЕЙ И ИХ РОДИТЕЛЕЙ

ЦЕЛЬ: формирование основ гражданско-патриотического воспитания.

ЗАДАЧИ: формировать основы гражданско-патриотического воспитания, уважение к героическому прошлому белорусского народа; развивать нравственные качества личности: мужество, отвага, патриотизм; воспитывать интерес к познанию родного края.

(рекомендации по разработке «маршрутов выходного дня»)

Уважаемые родители, в данном разделе, вы найдёте информацию о местах расположения мемориалов, местах скорби жертвам концентрационных лагерей, мирным жителям, уничтоженным гитлеровскими захватчиками во 2-ой Мировой войне, находящиеся на территории Ивановского района.

Когда родители могут больше времени провести со своими детьми? Конечно, в выходные дни. Каждая семья имеет свои традиции и свой опыт проведения выходных. Многие семьи выбирают совместный отдых в развлекательных центрах, в парках культуры и отдыха, походы в театр, кинотеатр, цирк. Однако такой вариант семейного досуга могут позволить себе те, кто живет в городской местности, или семьи, имеющие определенный материальный достаток, обеспечивающий возможность организации поездки всей семей в областной центр или столицу нашей республики.

Поэтому альтернативой для организации совместного семейного досуга может стать ближайшее природное и социальное окружение. Общение с природой, знакомство с интересными социальными и историческими объектами в том населенном пункте, где проживает семья, позволит организовать не менее интересный семейный досуг. Совместные прогулки будут способствовать развитию детского познавательного интереса и наблюдательности, формированию основ экономической и экологической культуры детей, знакомству детей и самих родителей с историей своей малой родины, воспитанию позитивного отношения к месту, где родились и живут. Правильная организация прогулок на луг, водоем, в лес, в поле, к памятнику на площади, по улицам родного города (агрогородка, деревни) обеспечит условия для укрепления здоровья и гармонизации детско-родительских взаимоотношений в семьях.

При этом важна психолого-педагогическая поддержка со стороны педагогов, направленная на информирование родителей об алгоритме проведения совместной прогулки, об особенностях выбора объектов природного и социального окружения для наблюдения с детьми, об организации разнообразных видов детской деятельности в условиях прогулки. Все это определяет актуальность областного проекта «Весёлая прогулка ВМЕСТЕ», организацию деятельности педагогов дошкольного образования по разработке «маршрутов выходного дня».

Непосредственная разработка самого маршрута включает в себя:

- определение логистики маршрута;

- отбор и обработка познавательного материала, составление перечня вопросов для беседы родителей с ребенком;

- подбор в помощь родителям литературных произведений для чтения и заучивания с ребенком;

- определение видов детской деятельности, возможность организации которых обусловлена спецификой маршрута (задания для детей и родителей во время прогулки и после прогулки);

- оформление «маршрута выходного дня».

Внедрение в практику учреждения дошкольного образования «маршрутов выходного дня» как формы работы с родителями предполагает:

- информирование родителей о «маршрутах выходного дня» посредством наглядно-информационных материалов и информационно-коммуникационных форм работы;

- получение обратной связи в процессе общения с детьми (организация утреннего сбора в группе в понедельник: обмен впечатлениями, показ детьми программок, фотографий, буклетов с места посещения; мини-сообщения детей о месте посещения с опорой на модель или наглядный материал);

в процессе вовлечения детей и родителей в создание тематической выставочной экспозиции «Веселые выходные» («Папа, мама, я – отдыхающая семья», «Семейные выходные», «Как мы провели выходные»): оформление фотоотчетов, стенгазет, книжек-малышек, выставок поделок, вернисажей рисунков «Мой выходной день»;

- трансляцию эффективного опыта семейного воспитания на родительских собраниях, выпуск стенгазет, оформление персональных выставок, публикации в средствах массовой информации и т.п.

При разработке «маршрута выходного дня» педагогам рекомендуется придерживаться следующего алгоритма:

1. Определение логистики маршрута, выбор темы

Каждый маршрут должен иметь свою четко сформулированную тему. Тема является стержнем, который объединяет все объекты маршрута в единое целое, определяет выбор игровых заданий и художественных произведений для детей. Логистика маршрута определяется с учетом его вида (пеший, велосипедный). Рекомендуемая положительность пешего маршрута для ребенка дошкольного возраста по времени – 1-3 часа, общее расстояние – от 1 до 5 км.

Примерная тематика «маршрутов выходного дня»:

- «Времена года в городском парке», «Парк птиц», «Зоопарк» и др.;

- «Краеведческий музей», «Музей сказки», «Музей техники» и др. музеи;

- «Маршрут по улицам города», «Самые красивые места нашего агрогородка», «Архитектура города», «Детский парк» и др.;

- «Боевая Слава нашей малой родины», «Профессия моих родителей», «История моего края», «Чем славиться моя малая родина» и др.

2. Отбор и изучение объектов

В качестве объектов могут быть выбраны: памятные места, связанные с историческими событиями; здания и сооружения, мемориальные памятники; природные объекты; экспозиции музеев, галерей, выставок; памятники архитектуры, искусства и др.

Критерии оценки объектов для включения в маршрут: познавательная ценность, известность объекта, необычность (экзотичность) объекта, выразительность объекта, сохранность объекта, местонахождение объекта, доступность и безопасность.

3. Подготовка познавательной информации об объектах маршрута

Необходимо разработать небольшие памятки, брошюры, буклеты с познавательной информацией об объектах на маршруте. Данную информацию также можно разместить на сайте учреждения дошкольного образования, предоставив ссылку на нее посредством размещения QR-кодов на информационных стендах и других наглядно-информационных материалах.

Требования к тексту: краткость, четкость, содержательность, соответствие содержания возрастным особенностям детей дошкольного возраста, объективная оценка показываемых объектов, сформулированная точка зрения на события и факты.

4. Отбор литературных произведений

Литературные произведения, малые формы фольклора выбираются исходя из тематики прогулки и в соответствии с возрастом детей. Для непосредственного чтения родителями, заучивания с детьми во время прогулки следует отдать предпочтение стихам, загадкам, потешкам. Для чтения после прогулки можно рекомендовать рассказы, сказки.

5. Подбор игровых заданий

Осуществляется исходя из темы и логистики маршрута прогулки, с учетом возраста детей. Предпочтение следует отдавать словесным игровым упражнениям, игровым упражнениям с природным материалом, подвижным играм с участием 2-4 человек.

6. Подбор заданий для организации деятельности ребенка (совместной деятельности детей и родителей) после прогулки

Выбор вида продуктивной деятельности осуществляется исходя из темы прогулки и наблюдаемых объектов, с учетом возраста детей.

7. Оформление «маршрута выходного дня»

«Маршрут выходного дня» должен быть оформлен в виде раздаточного наглядно-информационно материала (памятки, буклеты, и т.п.), содержать описание маршрута, информацию об объектах для наблюдения, текст литературного произведения, описание заданий для выполнения на маршруте прогулки, после прогулки. Приветствуется наличие фотографий, схем, рисунков, облегчающих восприятие описания «маршрута выходного дня». Все «маршруты выходного дня» рекомендуется оформлять в едином стиле. Стиль оформления должен быть ярким, красочным; информация – легко читаемой. Распечатанные маршруты следует размещать в уголках для родителей.

Электронный вариант «маршрута выходного дня» размещается на сайте учреждения образования в целях обеспечения возможности скачивания родителями.

Эффективным является оформление информации о маршруте на флаерах. Краткая информация дополняется QR-кодом, обеспечивающим доступ с помощью специального приложения для мобильных устройств к полной информации о «маршруте выходного дня», размещенной на сайте учреждения.

Примерная структура оформления «маршрута выходного дня»

Маршрут «...» («Весна в лесу»)

Рекомендуемый возраст ребенка: (младший дошкольный возраст)

Содержание маршрута:

1. Что рассмотреть с ребенком. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Понаблюдайте с ребенком за…», «Обратите внимание ребенка на…», «Покажите ребенку…», «Рассмотрите с ребенком…» и т.п.)

2. Что рассказать (прочитать) ребенку. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразу «Расскажите ребенку…», «Можно прочитать…», «Можно разучить…» и т.п.)

3.  Какие вопросы задать ребенку. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Спросите у ребенка …», «Поинтересуйтесь у ребенка…», «Уточните, знает ли Ваш ребенок…» и т.п.)

4. В какие игры поиграть с ребенком. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Можно поиграть с ребенком…», «Поиграйте с ребенком…» и т.п.)

5. Что предложить ребенку сделать (сделать взрослому совместно с ребёнком) после прогулки. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразу «После прогулки предложите своему ребенку … (нарисовать, сделать аппликацию, сконструировать).», «Сделайте вместе с ребенком» и т.п.)

Материалы в помощь родителям для организации взаимодействия с ребенком во время прогулки:

1. Стихотворения, пословицы, поговорки, приметы и т.д. позволяющие сконцентрировать внимание ребенка на месте его пребывания.

2. Краткая информация о месте прогулки, объектах, изложенная в форме, доступной ребенку дошкольного возраста.

3. Игры и игровые упражнения, в которые можно поиграть с ребенком на маршруте.

4. Примерные вопросы для беседы с ребёнком об объектах на маршруте.

5. Примерные задания после завершения прогулки (нарисовать, сделать поделку, фотоколлаж, сочинить рассказ и т.п.)

Дополнительная информация (рекомендации) в «маршруте выходного дня» (указывается при необходимости):

- время работы (музея, библиотеки и т.п.);

- стоимость билета (при необходимости);

- как добраться (карта, схема проезда и т.п.);

- сайт (если социальный объект);

- что с собой взять (при посещении природного объекта);

- потенциально опасные места на маршруте (перекресток, крутой склон и т.п.).

Примерная схема описания памятника для включения в «маршрут выходного дня»:

- название памятника;

- местонахождение памятника (город, улица, № дома и т.д.);

- дата открытия памятника, сведения об авторе;

- описание памятника (планировка, композиция, размер и т.д.);

- историческое событие (личность), которому посвящен памятник;

- фотография, рисунок или план памятника.

Примерная схема описания природоведческой объекта для включения в «маршрут выходного дня»:

- название;

- местоположение;

- характеристика объекта (площадь, животный мир, растительность, почва, и т.п.);

- ценность объекта (научная, учебная, оздоровительная);

- значение объекта (местное, районное, областное, республиканское, всемирное);

- использование объекта;

- перечень игр и упражнений, которые можно организовать при посещении данного объекта;

- схема, план, фотография объекта.

 

раскрыть » / « свернуть

Галоўныя функцыі маўлення ў дашкольным узросце – камунікатыўная (зносіны) і мысліцельная.

Метад развіцця маўлення – гэта спосаб узаемадзеяння педагога і дзяцей, які забяспечвае фарміраванне маўленчых уменняў і навыкаў выхаванцаў. У методыцы развіцця маўлення выдзяляюць тры групы метадаў: наглядныя, слоўныя і практычныя. Метадычныя прыёмы – гэта элементы метадаў, іх скаладыя часткі.

Наглядныя метады і прыёмы	Слоўныя метады і прыёмы	Практычныя метады і прыёмы
- Непасрэдныя метады, калі дзеці назіраюць аб’ект непасрэдна: разглядванне, агляды памяшканняў, экскурсіі і г.д. - Апасродкавыя метады, калі аб’екты недаступныя для непасрэднага назірання, выхавальнік знаёміць апасрожкавым шляхам з дапамогай карцін, фотаздымкаў, кінафільмаў, мадэляў.	Прамыя метады і прыёмы: - пытанні: асноўныя (канстатавальныя (хто? што? які? і т.п., і пошукавыя (чаму? навошта? і т.п.) і дапаможныя (навадныя і пытанні-падказкі), - маўленчы ўзор; - паўторнае прагаворванне; - слоўныя практыкаванні; - тлумачэнне; - указанні; - разважанні; - гутарка, абагульняючая гутарка; - чытанне мастацкіх твораў; - пераказ мастацкіх твораў з апорай на нагляднасць; - завучванне на памяць; - аповед; - праблемныя пытанні і сітуацыі. Ускосныя прыёмы: напамінанне, рэпліка, заўвага, падказка, парада.	- дзеянне з прадметамі, цацкамі; - канструяванне, маляванне, - дыдактычныя гульні; - гульні-драматызацыі; - інсценіроўкі; - пластычныя эцюды; - мадэляванне; - гульнявыя прыёмы.

На працягу дашкольнага дзяцінства ўзнікаюць чатыры формы зносін:

- сітуацыйна-асобасная (ситуативно-личностное общение);   - сітуацыйна-дзелавая (ситуативно-деловое общение);

- пазасітуацыйна–пазнавальная (внеситуативно-познавательное общение);

- пазасітуацыйна-асобасная (внеситуативно-личностное общение).

Адукацыйная вобласць “Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін” уключае наступны змест:

слоўнік; граматычны лад маўлення; гукавая культура маўлення; звязнае маўленне.

 

МЕТОДЫКА

СЛОЎНІКАВАЙ РАБОТЫ

Слоўнікавая работа – мэтанакіраваная педагагічная дзейнасць выхавацеля, якая забяспечвае эфектыўнае засваенне дзецьмі слоўніка роднай мовы. Слоўнік падзяляецца на пасіўны і актыўны. Пасіўны слоўнік – гэта словы, якія чалавек разумее, але не ўжывае. Актыўны слоўнік – гэта словы, якія чалаве разумее і выкарыстоўвае ў сваім маўленні. У працэсе развіцця слоўніка вылучаюцца два бакі – колькасны і якасны.

Колькасны рост слоўніка залежыць ад умоў жыцця і выхавання дзяцей. Лексіка дзяцей з сітуацыйна-дзелавой формай зносін з канкрэтнай прадметнай сітуацыяй і слоўнік папаўняецца назоўнікамі.

У дзяцей з пазасітуацыйна-пазнавальная формай зносін пашыраецца запас слоў, звязанных з адлюстраваннем якасцей і з’яў рэчаіснасці (хуткі, лоўкі, празрысты, даждлівы і т.п.).

Для маўлення дзяцей з пазасітуацыйна-асобаснай формай зносін характэрны этычныя пыметнікі і тыя, што абазначаюць фізічны стан, таксама ўзрастае роля дзеясловаў валявога і інтэлектуальнага дзеяння (стомлены, акуратны, клапатлівы, падымалі і вырашылі і т.п.).

Якасны рост слоўніка абумоўлены працэсам засваення дзецьмі значэння слова.

1. Словы, якія абазначаюць пэўныя прадметы.

2. Словы, якія абазначаюць групу адпаведных прадметаў (лялька – розныя лялькі).

3. Словы, якія абазначаюць некалькі груп адпаведных прадметаў (цацкі, посуд, мэбля).

4. Словы, якія абазначаюць обагульненне (рэч, добры, злы, ежа і т.п.).

5. Мнагазначныя словы, сінонімы, антонімы.

Раздзяляюцца тры напрамкі слоўнікавай работы:

Першы напрамак – пашырэнне слоўніка дзяцей на аснове азнаямлення іх з прадметамі, аб’ектамі, з’явамі. Новыя словы дзеці чуюць, паўтараюць, прагаворваюць, асэнсоўваюць іх значэнне, вучацца абагульняць.

Другі напрамак – увядзенне слоў, якія абазначаюць якасці, уласцівасці і адносіны паміж прадметамі і з’явамі. Працэс азнаямлення і пашырэння слоўніка дзяцей праходзіць праз абследаванне, разглядванне, супастаўленне, параўнанне.

Трэці напрамак – увядзенне ва ўжытак слоў, якія дзеці разумеюць.

Рэалізацыя праграмы па слоўнікавай рабоце ажыццяўляецца праз сістэму адпаведных заняткаў.

1. Заняткі, дзе слоўнікавая работа праводзіцца ў працэсе першапачатковага азнаямлення дзяцей з прадметамі і з’явамі, кола якіх пастаянна пашыраецца. На такіх занятках праводзіцца непасрэднае назіранне за аб’ектам ці разглядванне і адбываецца ўвядзенне новых слоў.

2. Заняткі, дзе слоўнікавая работа абапіраецца на паглыбленне ведаў, азнаямленне з якасцямі, ўласцівасцямі, асаблівасцямі пры параўнанні прадметаў.

3. Заняткі, на якіх вырашаюцца задачы слоўнікавай работы ў працэсе фарміравання паняццяў.

На ўсіх відах заняткаў развіццё слоўніка ажыццяўляецца ў сувязі з развіццём пазнавальнай дзейнасці дзяцей. Адсюль вынікаюць агульныя патрабаванні да арганізацыі і методыкі правядзення заняткаў.

1. Адзінства развіцця слоўніка з развіццём пазнавальных працэсаў (успрымання, уяўлення, мыслення).

2. Мэтанакіраваная арганізацыя маўленчай і пазнавальнай актыўнасці дзяцей у працэсе заняткаў.

3. Наяўнасць нагляднасці як асновы для арганізацыі маўленчай і пазнавальнай актыўнасці.

4. Адзінства рэалізацыі ўсіх задач слоўнікавай работы на кожных занятках.

 

Аснова слоўнікаў беларускай и рускай мовы агульная. Таму большая частка слоў супадае па значэнні і вымаўленни (сад, школа, стол) або адрозніваецца вымаўленнем асобных гукаў (дзеці, звер, дзверы і інш.), і толькі 20% слоў белаурскай мовы поўнасцю адрозніваецца ад слоў рускай мовы (аловак, вавёрка, шкарпеткі, віделец і інш.), невялікую групу слоў складаюць міжмоўныя амонімы – словы белаурскай і рускай моу, якія падобна гучаць, але маюць рознае значэнне (дыван – диван, нядзеля – неделя, рэч – речь і інш.).

Слоўнікавая работа павінна прытрымлівацца ўзроставага прынцыпа (знаёмсства з той групай слоў, якая ім неабходна для ажыццяўлення зносін менавіта ў гэтым узросце), прынцыпа сэнсавай і тэматычнай блізкасці (назвы жывёл, дзецяняты, звычкі, дзеянні, знешны выгляд і г.д.).

Прыёмы ўзбагачэння і ўдакладнення слоўніка.

** Паказ з называннем. Выхавальнік разглядае з дзецьмі прадмет, называе яго ці яго прыкметы, уласцівасці. Вымаўляе слова павольна (але не па складах), арфаэпічна правільна. Паказ спалучаецца з актыўнымі дзеяннямі дзіцяці (абследаваннем прадмета).

Да нагляднасці прад’яўляюцца наступныя патрабаванні:

- фармат не меней А3;

- эстэтычнасць;

- якасць малюнка, фотаздымка ці ілюстрацыі;

- прадмет, малюнак павінны адлюстроўваць тое, для тлумачэння чаго яны выкарыстоўваюцца (па тэме: “Колеры” немэтазгодна адрузу паказваць нейкі рознакаляровы прадмет (вясёлку), лепш падабраць аднолькавыя цацкі (кубікі) розных колераў, тады ўвага дзяцей не будзе рассейвацца і можна арганізаваць іх дзеянні са словам на нагляднай аснове.

** Даручэнні, якія патрабуюць адказу дзеяннем (знайдзі, дай, прынясі, зрабі і інш.).

** Тлумачэнне слова. Падрабязнае апісанне аб’екта, замена знаёмым словам (сінонімам), супастаўленне з антонімам. Выкарыстоўваецца, як правіла, калі паказ прадмета ці назіранне з’явы немагчыма. З дапамогай тлумачэння слова ўводзяцца беларускія назвы знаёмых прадметаў, з’яў, прыкмет, якасцей. Напрыклад,перад чытаннем твора, у яким сустракаецца слова вясёлка, выхавальнік паказывае карцінку, тлумачыць гэта слова: вясёлка на небе, быццам весела навокал. Для тлумачэння выкарыстоўваюцца вершы, загадкі, прыказкі, прымаўкі.

** Тлумачэнне паходжання слова. Выхавальнік тлумачыць і сумесна з дзецьмі ўстанаўлівае словаўтваральныя сувязі па пытаннях: “Чаму гэта птушка называецца певень? Як называецца чалавек, які працуе на кухні? Якая з гэтых кветак называецца дзьмухавец? Чаму?

Такая работа садзейнічае лепшаму засваенню новых слоў і фарміраванню граматычнага чуцця роднай мовы.

** Шматразовае паўтарэнне новага слова або фразы (“Чырвоная яечка”. Скажы чырвоны, яечка. Якое яечка? Чырвонае што? Скажыце ўсе: чырвонае яечка).

** Выкарыстанне новага слова ў спалучэнні са знаёмымі (Паложым чырвонае яечка на талерачку. Тут яшче другія яечкі: белыя, сінія, жоўтыя, зялёныя)

** Неаднаразовае паўтарэнне слова выхавальнікам на працягу занятка.

Прыёмы актывізацыі слоўніка

** Пытанні. Выхавальнік задае дзецям пытанні ў простай форме (Хто гэта? Што гэта? Што ты робішь?), так і ў складанай форме (Як ты апрануты? Каму коцік дапамог у казцы? Якая курачка ў казцы?), пытанні прычынна-выніковага характару (Чаму? Навошта? Як? Калі?).

** Дыдактычныя практыкаванні і гульні. Яны выкарыстоўваюцца для актывізацыі ўжывання ў маўленні розных часцін мовы. Праводзяцца як з нагляднасцю, так і без яе. Напрыклад практыкаванні: “Што змянілася?”, “Хто як крычыць?”, “Што робяць нажніцамі?”, “Дзе бачыце чырвоны колер?”, “Каму што?”.

** Слоўнікава-лагічныя практыкаванні на абагульненне, групоўку, класіфікацыю прадметаў, устанаўленне часовай паслядоўнасці дзеянняў і г.д.

** Загадванне і адгадванне загадак, тлумачэнне і ўжыванне пацешак, песенак, прыказак, прымавак, разгадванне крыжаванак.

МЕТОДЫКА

ФАРМІРАВАННЯ ГРАМАТЫЧНАГА ЛАДУ МАЎЛЕННЯ

Граматычны лад маўлення – сукупнасць ведаў і ўменняў, якія неабходны чалавеку, каб ствараць выказванні і разумець выказванні іншых.

Граматычны лад маўлення засвойваецца практычна на аснове ўспрымання і неўсвядомленнага аналізу маўленчых узораў, а таксама і ў працэсе заняткаў.

Маўленчыя ўзоры вызавальнік дае ў штодзённых зносінах. Галоўнымі пры гэтым выступаюць такія метады, як назіранні і гутарка ў іх спалучэнні. У працэсе назіранняў выхавальнік вучыць дзяцей разглядваць прадмет, устанаўліваць істотныя сувязі паміж з’явамі, прычынныя, часавыя адносіны і выказваць іх у маўленні (гэта кветка, яе трэба паставіць у вазу і наліць вады; на дрэвах мала лістоў, бо яны ападаюць увосень, вечарам цёмна, трэба ўключаць святло).

Для засваення граматычнага ладу маўлення важную ролю адыгрывае ўласная маўленчая дзейнасць: пераказ, завучванне, чытанне, інсценіроўка, драматызацыя, тэатралізацыя. У гэтых формах дзеці запазычваюць складаныя граматычныя канструкцыі з аўтарскага тэксту.

Мэтанакіравана знаёміць дзяцей з пэўнымі марфалагічнымі і сінтасічнымі канструкціямі ў працэсе дыдактычных і граматычных гульняў і практыкаванняў. Пры выкананні маўленчых заданняў дзеці вучацца вычляняць структуру слова ці мадэель сказа ў маўленчым узоры і самастойна ўтвараць новыя словы.

Выкарыстоўваюцца такія актыўныя прыёмы навучання:

- узор маўлення выхавальніка;

- прамое указанне на складаную граматычную формы (Трэбы гаварыць: талерка);

- тлумачэнне слоў, якім дадзена така назва (прыбіральшчыца – прыбірае, будаўнік – будуе, пад’ёмны кран – падымае грузы, школьнік – ходзіць у школу);

- параўнанне граматычных формаў (чурвоная шапка, чырвоны шалік, чырвонае паліто, чырвоная рукавічкі);

- спалучальнае маўленне (Адзенем ляльцы … чырвоную шапку. У лялькі на галаве адзета …. чырваная шапка);

- адлюстраванае маўленне (Спытай у Светы: якая шапка адзета на галаве лялькі?);

- выпраўленне памылкі, падказка (Як называюцца расліны, якія растуць у агародзе? – Агародніна);

- дыдактычныя практыкаванні, раскрыццё словаўтваральных сувязей (У хлебніцы захоўваюць хлеб. Падасінавік расце пад асінай. У полі растуць палявые кветкі.);

- пытанні-заданні з выкарыстаннем нагляднасці (Гэта зайчаты, яны чые дзеці?);

- заданне “Закончы сказ” (Вясна цёплая, а лета … цяплейшае. Птушкі з ветак в’юць … гнёзды. На небе ноччу з’яўляюцца … зоркі);

- параўнанне беларускай граматычнай формы з эквівалентнай рускай: (На небе ноччу з’яўляюцца … зоркі. На небе ночью появляются звёзды);

- гульні і практыкаванні на словазмяненне (Чыя шапка? Якога колеру шапка? Дзе ляжаць кубікі? Што вы пастроілі з канструктара? Адзін стол – многа … сталоў);

- прыём няўмыснай памылкі ад якога-небудзь персанажа (многа кветка, чырвоны шапка, цікавы кніга, смачныя цукерка);

- пошукавыя пытанні (Чаму вакол ляжыць снег? Навошта паліваць кветкі? Чалавеку трэба есці каб ён …?);

- пераказ, расказванне, апісанне з апорай на сюжэтны рад карцін, схему-мадэль, план;

- гульні-драматызацыі;

- праблемныя сітуацыі (Дзяўчынка пашла гуляць. Сустрэла сяброўку. У сяброўкі быў чырвоны паветраны шар. Яны яго разглядвалі, падкідвалі і ён лопнуў. Што рабіць дзяўчынкам?);

- загадванне і разгадванне загадак;

- тлумачэнне сэнсу прыказак і прымавак;

- дагаворванне сказаў (З неба ярка свеціць … сонейка. Лісічына хатка растала, а … зайкава стаіць, як стаяла. Яблык салодкі, а лімон … кіслы. Памідор чырвоны, а агурок … зялёны. Зараз восень, таму што…);

- прыём “Размытае пісьмо” (выхавальнік чытае тэкст ад імя героя, і дзе не хапае слоў і словазлучэнняў, дзеці іх прагаварваюць);

- гульня “Жывыя словы” (дзеці называюць словы і становяцца ў адпаведным парадку, усе астатнія дзеці “чытаюць сказ”, затым словы становяцца ў другім парадку);

- скарагаворкі;

- чыстагаворкі (ня-ня-ня – у мышкі … мышаня; су-су-су – сустрэў у лесе я … лісу), з суфіксамі –нік (будаўнік, вартаўнік, пажарнік); -ак (спявак, мастак), -ец (прадавец, стралец), ач (слухач, чытач, чытач) і інш.

 МЕТОДЫКА ФАРМІРАВАННЯ ГУКАВОЙ КУЛЬТУРЫ МАЎЛЕННЯ

Гукавая культура маўлення з’яўляецца складнікам агульнай моўнай культуры і ўключае наступныя кампаненты:
         - інтанацыю (меладычнасць, тэмп, рытм, тэмбр, лагічны націск);

- правільную артыкуляцыю гукаў;

- фанетычную і арфаэпічную правільнасць маўленне;

- моўнае дыханне;

- фанематычны слых.

Выхаванне гукавой культуры маўлення праводзіцца па дзвух лініях: 1) развіццё слыхавой увагі і маўленчага слыху; 2) развіццё моварухальнага апарату і гукавога афармлення актыўнага маўлення.

Выхавальнік на працягу часу мае поўную карціну гукавымаўлення ў дзяцей сваёй групы, і бачыць з кім працаваць індівідуальна, якую работу планаваць з усёй групай дзяцей на занятках і відах дзейнасці.

1. Асноўным метадам выступае гульня.

Дыдактычныя гульні: “Пузыр”, “Адгадай, на чым граюць?”, “Адгадай, што я сказала?”, “Цягнік”, “Аркестр”, “Рэха” і інш.

Рухавыя і карагодныя гульні з тэкстам: “Каравай”, “Гусі”, “Пазнай па голасе” і інш.

2. Другім метадам з’яўляецца практыкаванне.

З дапамогай гэтага метаду адпрацоўваецца маўленчае дыханне “Пагрээм ручкі”, артыкуляцыйныя рухі “Зліжам варэнне”, гукавымаўленне з дапамогай прагаворвання чыстагаворак і скарагаворак.

У рамках названых метадаў выкарыстоўваюцца наступныя прыёмы:

- узор правілнага выканання задання (дыхальнага практыкавання, гукавымаўлення і г.д.;

- узор суправаджаецца тлумачэннем: удыхніце як мага больш паветра і павольна яго выдахніце;

- паказ артыкуляцыйных рухаў;

- інтанацыйнае падкрэсліванне гука, націску гука ці слова;

- індывідуальныя і харавыя паўтарэнні гукаў, гукаперайманнеў, слоў;

- сумеснае вымаўленне дзіцяці і выхавальніка;

- адлюстраванае вымаўленне (паўтарэнне дзіцём узора выхавальніка);

- ацэнка маўлення дзіцяці;

- выпраўленне маўлення дзіцяці.

Ва ўсіх узроставых групах гульні і практыкаванні па развіццю гукавой культуры маўлення абавязкова ўключаюцца ў змест маўленчых заняткаў, віды дзейнаці, індывідуальную работу.

У структуры занятку гэтыя практыкавнні павінны быць звязаны паміж другімі часткамі агульным зместам. Можна ў асноўную частку занятку ўключыць гульню і практыкаванне, накіраваныя на развіццё артыкуляцыйнага апарату дзяцей, выразнага маўлення гукаў і маўленчага слыху. Так сама пры арганізацыі фізмінуткі можна прапанаваць розныя рухі ў спалучэнні з узнаўленнем гукаперайманняў. У заключную частку занятку можна ўключыць гульні і практыкаванні на развіццё галасавога апарату, маўленчага дыхання. Каб падтрымліваць пастаянную цікавасць дзяцей да заняткаў неабходна ўключаць гульнявы і сюрпрызныя прыёмы, ІКТ, гульні-інсцэніроўкі, ролевыя дыялогі і інш.

 

МЕТОДЫКА

РАЗВІЦЦЯ ЗВЯЗНАГА МАЎЛЕННЯ І МАЎЛЕНЧЫХ ЗНОСІН

Важнейшым, як бы завяршальным звяном у цэласнай сістэме навучання дашкольнікаў роднай мове з’яўляецца развіццё звязнага, прадуктыўнага маўлення. Вуснае маўленне дзяцей дашкольнага ўзросту выступае ў дзвух асноўных формах: дыялога і маналога.

Дыялагічнае маўленне.

- Гутарковае маўленне пад кіраўніцтвам педагога.

- Пазнавальныя гутаркі.

- Гутаркі па зместу мастацкіх твораў.

- Зносіны дзяцей паміж сабой.

- Размовы з дзецьмі аб дзейнасці па праекце.

- Тлумачэнне, разважанне, доказ.

- Ролевые гульні.

- Сеаны актывізуюцых зносін, якія могуць уключаць размову, дыдактычныя, рухавыя, народныя гульні, інсцэніроўкі, гульні-драматызацыі, выяўленчая дзейнасць, імітацыйная практыкаваннні, абследаванні прадметаў (разглядыванне цацак, прадметаў, карцін). Адрозненне заняткаў ад сеансаў у тым, што ў сеансах выхавацель выступае як старэйші партнёр па зносінах, устанаўлівае раўнапраўныя ўзаемаадносіны.

 

Мэта гутаркі – удакладніць, замацаваць, паглыбіць і сістэматызаваць уяўленні і веды дзяцей, набытыя дасладчыцкім шляхам і непасрэднва звязаныя з успрыманнем.

 

Тэматыка і змест гутарак вызначаюцца адпаведнай тэмай, з’явамі прыроды, святамі, гульнямі, вынікамі вопытаў, доследаў, праекту і інш.

1. Пачынаць гутарку мэтазгодна з канкрэтных вобразаў, яскравых успамінаў, загадкі, верша, расказу з разглядваннем і г.д. Задача – выклікаь жаданне ўдзельнічаць у размове.

2. У асноўнай частцы гутаркі раскрываецца яе канкрэтны змест. Выхавальнік накіроўвае мысліцельна-маўленчую актыўнасць дзяцей, дае тлумачэнні падчас размовы, пацвярджае дзіцячыя адказы, абагульняе іх, выкарыстоўвае наглядныя дапаможнікі.

3. Канец гутаркі звязаны з абагульняючымі вывадамі. Выхавальнік прапануе дзецям прачытаць верш, праспяваць песню, намаляваць, пагуляць у гульню і г.д. Мэтазгодна даць заданні для наступных назіранняў, працы.

Асноўным прыёмам правядзення гутаркі з’яўляецца пытанне. Паставіць пытанне – значыць паставіць перад дзіцём тую ці іншую мысліцельна-маўленчую задачу. Яно павінна быць пасільным для дашкольніка, але ў той жа час не настолькі аблегчаным, каб не патрабаваць намаганняў думкі.

Рэпрадуктыўныя пытанні Хто? Што? дзе? Калі? Як? Куды? Які? патрабуюць адказу ў форме пратой канстатацыі.

Пытанні пошукавага характару чаму? Праз што? Для чаго? Навошта? Гэтыя пытанні пабуджаюць дзяцей карыстацца назапашанамі ведамі, вызначаць галоўнае, параўноўваць, абагульняць, устанаўліваць сувязі, дзець вучацца разважаць, выказваць даступныя меркаванні, рабіцбь вывады.

Вылучаюцца асноўныя (прамыя) пытанні, навадныя і падказваючыя. Спачатку перад дзецьмі ятавяць асноўвае пытанне, калі яно выклікае цяжкасць, педагог задае навадное ці пазказваюцае пытанне.

Разам з пытаннямі ў гутарцы шірока выкарыстоўваюцца тлумачэнні, расказы, дэманстрацыя нагляднага матэрыялу, гульнявыя прыёмы, слоўныя гульні, загадкі, прыказкі, прымаўкі.

Маналагічнае маўленне.

Навучанне дашкольнікаў маналагічнамі маўленню азначае навучанне ўзнаўленню і стварэнню тэкстаў.

У дашкольным узросце дзіця авалодвае двумя асноўнымі відамі маналагічнага маўлення: пераказам і расказам.

Пераказ – звязнае ўяўленне праслуханагамастацкага твора. У гэтым выпадку дзіця перадае “чужы” змест і карыстаецца гатовай маўленчай формаў.

Расказ – самастойна складзены звязны, разгорнуты выклад якога-небудзь факта, падзеі. У расказе заўсёды знаходзіць адлюстраванне асабісты вопыт дзіцяці, эмоцыі, што робіць тэкст выразным,прычым выразнасць носіць натуральны, непасрэдны характар.

Расказы па форме дзеляцца на апісальныя і сюжэтныя.

Разнавіднасцямі апісальных расказаў з’яўляюцца пераўнальныя (апісанне двух прадметаў з кантрастнымі прыкметамі), тлумачальныя (апісанне з элементамі разважання, даказвання ў суправаджэнні паказу названых дзеянняў).

Усе дзіцячыя расказы (і апісанні і апавяданні) могуць грунтавацца як на нагляднай, так і на слоўнай аснове. У першым выпадку дзеці пры расказванні абапіраюцца на нагляднасць – цацку, прадмет, карціну, у другім – толькі на памяць або ўяўленні.

Па зместе дзіцячыя расказы падзяляюцца на фактычныя і творчыя (сюжэтныя).

Пры складанні фактычнага расказу дзеці выкарыстоўваюць свае ўспрыманні, абапіраюцца на рэалістычны змест.

Творчае, сюжэтнае апавяданне адыходзіць ад рэальных падзей, дзе дзеці прыдумваюць, напрыклад: казка пра цацкі, апавяданне пра дзеючых асоб карціны, фантастычны расказ і г.д.

Фарміраваннне ўмення расказваць – працяглы і складаны працэс. Асноўнымі прыёмам гэтага працэсу з’яўляюцца: узор расказвання выхавальніка, план расказу, складанне расказу па частках, калектыўнае складанне апавядання, расказванне па схемах-мадэлях, расказванне па замалёўках выхавацеля, заканчэнне дзецьмі апавядання распачатага выхавальнікам, расказ ад імя персанажа ці героя.

Пераказ – аднаўленне літаратурнага твора ў вусным выразным маўленні. Уяўляе сабой складаны разумовы навык, які фарміруецца паступова ў працэсе навучання.

Заняткі па навучанні пераказванню літаратурных твораў праводзяцца з 2 малодшай групы з паступовым ускладненнем прыёмаў пераказу. Для гэтага падбіраюцца празаічныя творы з яркай кампазіцыяй, напісаныя даступнай дзецям мовай без складаных граматычных формаў, кароткімі выразнымі фразамі, якія маюць выхаваўчае значэнне. Такім патрабаванням адпавядаюць народныя казкі, дзе багата дыялогу, і ўвагу дзяцей прыцягваюць спецыфічныя народныя або казачныя звароты (жыць-пажыць, толькі яго і бачылі, высока сядзіць, далёка глядзіць і г.д.).

Структура падрыхтоўкі і правядзення занятку:

1. Падбор знаёмага дзецям літаратурнага твора.

2. Выразнае чытанне твора дзецям ( з нагляднымі сродкамі, ці без іх).

3. Пытанні дзецям па зместе твора.

4. Паўторнае чытанне твора, перад якой даецца ўстаноўка, каб дзеці слухалі ўважліва, што яны самі будуць пераказваць. (Устаноўка на запамінанне актывізуе работу памяці, але яна даецца толькі перад паўторным чытаннем).

5. Пераказ дзяцей (самасмойны, з дапамогай пытанняў ці фразай выхавацеля).

6. Ацэнка, аналіз і абмеркаванне дзецьмі сваіх пераказаў і пераказаў таварышаў.

Навучанне апісанню прадметаў і цацак ажыццяўляецца на занятках і відах дзейнасці. Перад апісаннем неабходна навучыць дзяцей вылучаць асаблівасці прадметаў, іх істотныя прыктемы і абазначаць іх адпаведнымі словамі.

Вельмі важна падабраць цацку для разглядвання і апісання і прадумаць пытанні да дзяцей, план расказу прадмета ці аб’екту (для старшай групы).

 

Патрабаванні да расказвання па карціне.

- Сюжэт карціны падабраць у залежнасці з узростам дзяцей.

- Разглядванне карціны ў спалучэнні з гутаркай.

- Тлумачэнне.

- Пытанні да дзяцей.

- Расказ, апавяданне выхавацеля па карціне.

У 2 малодшай групе праходзіць навучанне расказванню з дапамогай выхавальніка, у сярэдняй і старшай групах пачынаецца этап самастойнага складання апавяданняў.

Матэрыялам для расказвання з асабістага вопыту з’яўляюцца дзіцячыя ўспаміны і ўяўленні.

У аснове творчага расказвання ляжаць творчыя ўяўленні і фантазія дзяцей.

Н.С.Старжынская, Д.М.Дубініна “Методыка развіцця роднай мовы”.

раскрыть » / « свернуть